ព័ត៌មានផ្សេងៗទៀត
ពូជស្រូវទាំង១០មុខនឹងបង្កើនទាំងបរិមាណផល និងគុណភាព
ចេញផ្សាយ ២២ មករា ២០១៨ 24122
ឯកឧត្តមបណ្ឌិត ចន្ទ័ សារុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ បានបង្ហាញនូវក្កតីរំពឹងយ៉ាងមុតមាំថា តាមរយៈការគាំទ្រ និងជំរុញ ពីប្រមុខរដ្ឋរាជរដ្ឋាភិបាល និងការបញ្ជ្រាប ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព នូវពូជស្រូវទាំង១០មុខ ទៅក្នុងចំនោមកសិករនោះ ជាកតា្តជំរុញឲផលិតកម្មដំណាំស្រូវកាន់តែបង្កើន ទាំងបរិមាណ និងគុណភាពផលិតផល។
ឯកឧត្តមមានសុទិដ្ឋិនិយម ចំពោះមហិច្ឆតារបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការធើ្វឲកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសនាំចេញអង្ករនៅ្ឆ្នាំ២០១៥។ ខាងក្រោមនេះ ជាខ្លឹមសារនៃបទសាម្ភាសន៍របស់ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតចន្ទ័ សារុន រដ្ឋមន្ត្រី ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទៈ
សំណួរៈ ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រី អាចបញ្ជក់បានទេថាកសិករខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្ន ប្រើប្រាស់ពូជស្រូវចំនួនប៉ុន្មានមុខ? ភាគច្រើនជាប្រភេទអ្វីខ្លះ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ កំឡុងឆ្នាំ១៩៨៩ -១៩៩៦ ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់និងនេសាទ បានធើ្វ ការប្រមូលពូជស្រូវក្នុងស្រុក នឹងបានវាយតំលៃឃើញថា មានពូជស្រូវខុសៗ ចំនួន២៥៤៧ពូជ ហើយពូជស្រូវទាំងនោះ បានអភិរក្សនៅវិទ្យាសា្ថនស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្ម កម្ពុជា(កាឌី) និង អ៊ីរី។ តាមការសិក្សាឃើញថា ការប្រើប្រាស់ពូជស្រូវនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានមាណ៨០០ពូជ។ តាមរយៈការដាំដុះនាឆ្នាំកន្លងមកនេះ ផ្ទៃដីដាំដុះស្រូវកណ្តាល មានច្រើនជាងគេ គឺ៣៩,៨ភាគរយ ស្រូវស្រាល ៣៥,៤ ភាគរយ ស្រូវឡើងទឹក៣,៥ ភាគរយ និងស្រូវចម្ការ១,៩ភាគរយ។ យើងអាចនិយាយជាទូទៅបានថា ស្រូវកណ្តាលមានចំនួនប្រភេទ ច្រើនជាងគេបន្ទាប់មកពូជស្រូវធ្ងន់ រួចស្រូវចំម្ការ។ ចំពោះចំនូននស្រូវស្រាលវិញមានចំនួនតិចតួចបំផុត។
សំណួរៈ ពូជស្រូវកសិករបាន និងកំពុងប្រើប្រាស់ជាពូជស្រូវក្នុងស្រុក ឬជាពូជដែលមានប្រភពមកពីក្រៅប្រទេស ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ ខ្ញុំសូមជម្រាបថា ពូជស្រូវដែលកសិករដាំដុះក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចែកចេញជាពីរប្រភេទ (១)ពូជស្រូវស្រាល មិនប្រកាន់រដូវ (២)ពូជស្រូវកណ្តាល (៣)ពូជស្រូវធ្ងន់(៤) ពូជស្រូវចម្ការ និង(៥) ពូជស្រូវឡើងទឹក។ ក្នុងនោះមានតែពូជស្រូវស្រាល មិនប្រកាន់រដូវប្រមាណ ២០ពូជប៉ុណ្ណោះ ដែលជាពូជនាំចូល (ដោយក្នុងនោះមានពូជចំនួន ៩ដែលក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ បានបញ្ចេញ ជូនកសិករប្រើប្រាស់ តាមរយៈការពិសោធន៍ជ្រើសពូជ) ជូនកសិករប្និងនេសាទ បានបញ្ចេញពូជប៉ុណ្ណោះ ដែលជាពូជនាំចូល(ដោយក្នុងនោះមានពូជចំនួន ៩ដែលក្រសួងកសិកម្មរុកា ក្រៅពីនោះ គឺសុទ្ធតែជាពូជក្នុងស្រុក ឬមានមេបា ជាពូជក្នុងស្រុក ។
សំណួរៈ ពូជស្រូវដែលកសិករនិយមប្រើរួចមកហើយនោះ តាមទស្សនៈរបស់ក្រសួងកសិកម្ម តើពូជដែល សមស្រប សម្រាប់កសិករទេ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រី: ក្រោយពីបានធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សពូជស្រូវ ដែលផ្តល់ទិន្នផលខ្ពស់ ប្រកបដោយទិន្នផលល្អ ជាបន្តបន្ទាប់មកពីឆ្នាំ១៩៩០ ដល់ឆ្នាំ២០១០ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ បានបញ្ចេញឲប្រើប្រាស់ នូវពូជស្រូវ៣៨ពូជដែលវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ កាឌី បានស្រាវជ្រាវនិងរំដោះបាន។ តាមការចុះអង្កេត ជាទូទៅបានឲឃើញថារហូតដល់ឆ្នាំ២០១០កន្លងទៅ មានប្រមាណ៥៩ភាគរយ នៃកសិករទាំងអស់ បានប្រើប្រាស់ពូជទាំង៣៨ពូជនេះ ហើយដែលបរិមាណនេះសមាមាត្រ ទៅនឹងបរិមាណស្រូវបន្ថែម រហូតដល់០,៤៧លានតោន និងប្រាក់ចំនេញជាងលានដុលា្លរអាមេរិក។ ដោយឡែកពូជស្រូវក្នុងស្រុកដទៃទៀត ដែលកសិករនិយិមប្រើប្រាស់ដែរនោះជាការពិតភាគច្រើនជាពូជមិនសូវល្អ ដោយសារពូជស្រូវទាំងនោះ ត្រូវបានប្រើប្រាស់យូរឆ្នាំមកហើយ ដោយពុំមានការជ្រើសរើស តាមបច្ចេកទេសត្រឹមត្រូវ ហើយបានក្លាយពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំរួចទៅហើយ។ តាមលក្ខខណ្ឌបច្ចេកទេសពូជសុទ្ធល្អ អាចប្រើប្រាស់បានតែរយៈពេលយ៉ាងយូរ៣ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ ភាគច្រើនជាពូជប្រកាន់រដូវ ដែលទាមទារ នូវពេលវេលាដាំដុះទៀងទាត់ និងភាគច្រើនជាពូជ ដែលឆ្លើយតបតិចតួច ទៅនឹងការដាក់ជីឬ សារធាតុចិញ្ចឹមដទៃទៀតដែលនេះជាកត្តារាំងស្ទះ ដល់ការបង្កើនទិន្នផលផងដែរ។ ផលិតជាគ្រាប់ស្រូវអង្ករ នៃពូជទាំងនោះ ភាគច្រើនមិនស្របតាមតម្រូវការទីផ្សារ។ ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ និងបានកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ នូវពូជស្រូវដែលមានសកា្តនុពលទិន្នផល កាន់តែខ្ពស់មានគុណភាពល្អស្របតាមតម្រូវការ និងធន់ទៅនឹងទឹកជំនន់ ភាពរាំងស្ងួត នឹងសត្វល្អិតចង្រៃ ព្រមទាំងមានអាយុកាលខ្លី ប្រើប្រាស់ទឹកតិចជាដើម។
សំណួរៈ កន្លងទៅក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ បានធើ្វការណែនាំអ្វីខ្លះដល់កសិករក្នុងការប្រើប្រាស់ពូជស្រូវ? ការជ្រើសរើសពូជ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ បាទដោយយល់ឃើញថា "ពូជគឺជាកត្តាកំណត់ ក្នុងផលិតកម្មកសិកម្ម" ដែលមិនថាតែដាំណាំ ទេទោះការចិញ្ចឹមសត្វក៏គា្នដែរ។ សម្រាប់ដាំនាំស្រូវវិញ គ្រាន់តែការប្រើប្រាស់ពូជស្រូវសុទ្ធល្អ មួយអាចបង្កើនទិន្នផល បាន២០ភាគរយ ទៅហើយដោយមិនទាន់គិតកត្តាចម្បង ដទៃទៀតកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ តែងយកចិត្តទុកដាក់ផ្តោត យ៉ាងសំខាន់លើការជំរុញ ការប្តូរពូជនេះ តាំងពីទសវត្សរ៍៨០មកម្លេះ។ ដោយសារហេតុនេះយើងឃើញទាំងអស់គា្ន ហើយថាផលិតកម្មដាំណាំ មានការកើនឡើងជាលំដាប់ដែលចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៩៥ មកក្រៅបំពេញបាន នូវតម្រូវការហូបចុកក្នុងស្រុកហើយនោះ យើងនូវមានអថិរេកស្រូវ អង្ករអាចនាំចេញទៅលក់នៅបរទេសថែមទៀត។ កន្លងក្រសួងកសិកម្មបានធ្វើការបណ្តុះបណ្តាល និងផ្សព្វផ្សាយគ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីកសិករបានប្រែកា្លយ នូវឥរិយាបថ ពីការធ្វើស្រែតាមបែបបុរាណ មកអនុវត្តការប្រើប្រពលវប្បកម្ម វិញ ដែលក្នុងនោះ មានការប្តូរមកប្រើពូជសុទ្ធ ពូជស្រូវស្រាល មិនប្រកាន់រដូវ តាមរយៈយន្តការនានាដូចខាងក្រោមៈ
-ការបោះពុម្ពជាអត្ថបទ បច្ចេកទេស សៀវភៅ ណែនាំបច្ចេកទេស ផ្ទាំងរូបភាពផ្សេងៗដើម្បីចែកជូនកសិករ
-ការបណ្តុះបណ្តាលរយៈពេលខ្លី និងវែងតាមបែបសាលារៀន លើស្រែកសិករ និងការធ្វើស្រែបង្ហាញការរៀបចំទស្សន កិច្ចសិក្សារបស់កសិករពីតំបន់មួយ ទៅតំបន់មួយទៀត ដែលទទួលជោគជ័យ ដើម្បីឲកសិករចេះផ្លាស់ប្តូរបទពិសោធន៍ពីគ្នាទៅវិញទៅមក។
-ការផលិតគ្រាប់ពូជសុទ្ធគ្រឹះ (Foundation Seed) នៅវិទ្យាស្ថានកាឌី នៅតាមកសិដ្ឋានរបស់រដ្ឋ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ឲតាមសហគមន៍ កសិករអ្នកផលិតពូជ យកទៅធ្វើការផលិតបន្ត ជាគ្រាប់ពូជសុទ្ធល្អ (Good Seed) សម្រាប់លក់ចែកជូនកសិករ តាមមូលដ្ឋាននានា។
-ការចងក្រងសហគមន៍កសិករអ្នកផលិតពូជស្រូវ ដែលសុទ្ធជាកសិករមានជំនាញច្បាស់លាស់ក្នុងការងារនេះ។ មកទល់ពេលនេះយើងមានសហគមន៍កសិករផលិតគ្រាប់ពូជស្រូវច្រើនហើយនៅតាមបណ្តាខេត្ត នានាដូចជា នៅខេត្ត សៀមរាប កំពង់ធំ កំពង់ចាម កំពត កណ្តាលកំពង់ស្ពឺ ព្រៃវែង ស្វាយរៀង បាត់ដំបង បន្ទាយមានជ័យជាដើម។
-ក្រៅពីយន្តការដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ ក្រសូងនៅបានរៀបចំ ឲមាន”ស្តុកគ្រាប់ពូជស្រូវ” របស់ក្រសួងផ្ទាល់ ជាគ្រាប់ពូជត្រៀមបម្រុង សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជូនប្រជាកសិករ នៅពេលជួបប្រទះការ កង្ចះខាតគ្រាប់ពូជពិសេស នៅ ពេលជួបគ្រោះធម្មជាតិ។
សំណួរៈ ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីអាចប៉ាន់ស្មានបានថាក្នុងមួយរដូវទាំងប្រទេស កសិករត្រូវការប្រើប្រាស់ពូជស្រូវចំនួន ប្រហែលប៉ុន្មាន? ក្នុងនោះរដ្ឋបានរួមចំណែក ផ្តល់ចំនួនប៉ុន្មានដែរ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ បាទតម្រូវការគ្រាប់ពូជស្រូវសំខាន់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ គឺអាស្រ័យជាសំខាន់ទៅនឹងផ្ទៃដីដាំដុះ ដែលត្រូវអនុវត្ត (ការដាំដុះនៅរដូវវស្សា និងរដូវប្រាំង )ដែលជាទូទៅតែងតែប្រែប្រួល ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ អាស្រ័យទៅនឹងលក្ខខណ្ឌអាកាសធាតុ និងលទ្ធភាពនៃការស្រោចស្រព។ កត្តាសំខាន់មួយទៀតនោះ គឺបរិមាណគ្រាប់ពូជ ដែលត្រូវប្រើក្នុងមួយហិកតាដែលនេះ ក៏អាស្រ័យទៅនឹងតំបន់ នឹងភាពទទួលយកបាន នូវបច្ចេកទេសប្រពលវប្បកម្ម ដំណាំស្រូវផងដែរ។ ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ បាននឹងកំពុងបំផុសយ៉ាងខ្លាំងកា្ល ឲមានការអនុវត្ត បច្ចេកទេសនេះ ដែលក្នុងនោះរួមមានការប្រើប្រាស់ពូជតិចផងដែរ ហើយដែលតាមបច្ចទេសប្រពលវប្បកម្ម ដំណាំស្រូវយើងអនុញ្ញាត្តឲប្រើពូជយ៉ាងច្រើនបំផុត ត្រឹម២០គីឡូក្រាម ក្នុងមួយហិកតាប៉ុណ្ណោះ។
ដោយឡែក តាមការប៉ាន់ស្មានសម្រាប់ផ្ទៃដីអនុវត្តន៍សម្រាប់ស្រូវវស្សា២០១០ ចំនួន២.៣៩១.០១៦ហិកតា ស្រូវប្រាំង២០១០-២០១១ចំនួន៤០៨.៨០៦តោន យើងប្រើប្រាស់ពូជស្រូវអស់ប្រមាណ១៧៨.៦០០តោន។ គ្រាប់ពូជទាំងនេះមួយចំនួន កសិករអាចប្រើប្រាស់បានពូជសុទ្ធល្អ ដែលជាវបានពីក្រុមហ៊ុន សហគមន៍កសិករផលិតពូជ។ ក្រៅពីនេះកសិករប្រើប្រាស់ពូជដែលជ្រើសរើស និងទុកដាក់ដោយខ្លួនឯង តាមគ្រូសារនីមួយៗ។ ដោយឡែកចំពោះក្រសួងកសិកម្ម វិញដូចបានបញ្ជក់ជូននូវសំនួរខាងលើ រួចហើយបច្ចុប្បន្ន ក្រសួងមានស្តុកគ្រាប់ពូជបម្រុងចំនួន ៣,៦០០តោន នៅតាមមន្ទើរកសិកម្មខេត្តនានា តែគ្រាប់ពូជទាំងនេះ ទុកសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជូនកសិករខ្ចី នៅនូវពេលជួបប្រទះគ្រោះធម្មជាតិប៉ុណ្ណោះ។
សំណួរៈ កន្លងទៅលើបញ្ហាពូជស្រូវនេះ ក្រសួងបានបំពេញតួនាទីជាអី្វខ្លះ ជាមួយកសិករ?ជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយពូជ? ជាអ្នកជួយផ្តល់ពូជ? ជាអ្នកផ្តល់នូវជម្រើស? ជាអ្នកលក់?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ ខ្ញុំសូមជម្រាបថាក្រសួងកសិកម្ម ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ជាអ្នកសិក្សា ស្រាវជ្រាវរកពូជថ្មី ដែលមានគុណភាពល្អសមស្រប ទៅនឹងអាកាសធាតុ និងលក្ខខណ្ឌ នៃតំបន់ក្សេតបរិស្ថាននីមួយៗ និងតម្រូវការទីផ្សារ សម្រាប់ឲកសិករ មានជម្រើសធ្វើការដាំដុះ ទៅតាមលទ្ធភាព។
ដោយបានស្វែងយល់ ពីភារកិច្ចរបស់វិស័យឯកជន និងដោយបានការជួយឧបត្ថម្ភពី Aus AID ក្រសួងកសិកម្ម ព្យាយាមជំរុញ បង្កើតក្រុមហ៊ុនអេគីបស៊ីដ ដើម្បីផលិត និងផ្គត់ផ្គង់គ្រាប់ពូជស្រូវ ក៏បានជំរុញការផលិតគ្រាប់ពូជស្រូវ នូវតាមសហគមន៍អភិវឌ្ឍន៍កសិកម្ម តាមបណ្តាខេត្តនានាជាច្រើនបន្ថែមទៀតសំដៅពង្រីកលទ្ធភាពផ្គត់ផ្គង់នៅតាមមូលដ្ឋាន។
ដោយមានកិច្ចសហការ ជាមួយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នានាដូចជា អង្កការ FAO និងធនាគារADB ជាដើមបានទិញ និងផលិតគ្រាប់ដែលមានគុណភាព ល្អក្រោមរូបភាពជាជំនួយសង្គ្រោះបន្ទាន់ ដើម្បីចែកដល់កសិករ ក្នុងសហគមន៍សំដៅចូលរួមផ្សព្វផ្សាយ និងបង្កើនសន្តិសុខស្បៀងលើសពីនេះទៀត ក្រសួងមានភារកិច្ចធានាគុណភាព ចំពោះគ្រាប់ពូជដែលចរាចរ ក្នុងប្រទេសជាពូជសុទ្ធល្អ។
សំណួរៈ តាមសំនើររបស់ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រី គឺប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល បានសម្រេចជាផ្លូវការក្នុងការអនុញ្ញាត្ត ឲកសិករប្រើប្រាស់ពូជស្រូវចំនួន១០មុខ តើឈ្មោះ ពូជស្រូវអ្វីខ្លះ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ ឆ្លើយតបទៅនឹងវិធានការបន្ទាន់ និងផ្តល់ផលភ្លាមៗ ដែលបានកំណត់ក្នុងឯកសារគោលនយោបាយ ស្តីពីការជំរុញផលិតកម្មស្រូវ និងការនាំចេញអង្ករ ដែលត្រូវបានប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ប្រកាសដាក់ឲប្រើប្រាស់ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១០ ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ ក្នុងនាមជាប្រធានគណៈកម្មការជំរុញ ការនាំចេញកសិផលបានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីកំណត់នូវប្រភេទពូជស្រូវសំខាន់ៗ ក្នុងស្រុកមួយចំនួន សំដៅជំរុញផលិតកម្មស្រូវ សម្រាប់នាំចេញ។ ជាលទ្ធផលអង្គប្រជុំ បានឯកភាពលើលក្ខណៈ និងគុណប្រយោជន៍ របស់ពូជស្រូវចំនួន១០ប្រភេទ ហើយដែលរាជរដ្ឋាភិបាល បានឯកភាពគាំទ្រជាផ្លូវការតាមរយៈសេចក្តីជូនដំណឹង លេខ១១៤៦សជណ.កស ចុះថ្ងៃទី០៥ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១0។
ពូជស្រូវទាំង១០ប្រភេទនោះរួមមានៈ
-ពូជស្រូវស្រាលមានមិនប្រកាន់រដូវចំនួន៣ពូជ គឺពូជសែនពិដោរ អ៊ីអ៊ែរ៦៦និងពូជជលសារ។
-ពូជស្រូវកណ្តាលចំនួន៤ ពូជគឺ ពូជផ្ការំដួល ផ្ការដេង ផ្ការមៀត និង ពូជផ្កាច័ន្ទសែនសរ។
-ពូជស្រូវធ្ងន់ ចំនួន៣ពូជគឺពូជរាំងជ័យ ពូជខា៤ពូជខា។
សំណួរៈតើពូជស្រូវទាំង១០ពូជនេះ ជាពូជស្រូវក្នុងស្រុកយើងទាំងអស់ឬយ៉ាងណា?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ ពូជស្រូវទាំង១០មុខនេះ ត្រូវបានចែកចេញជា៣ប្រភេទ គឺ(១)ប្រភេទស្រូវមិនប្រកាន់រដូវមានចំនួន៣ពូជ (២) ប្រភេទស្រូវកណ្តាល មានចំនួន៤ពូជ និង(៣)ប្រភេទស្រូវធ្ងន់មានចំនួន៣ពូជ។ ចំពោះប្រភេទស្រូវកណ្តាល និងស្រូវធ្ងន់ គឺសុទ្ធតែជាពូជដែលបានបង្កើតឡើងតាមបច្ចេកទេស ពីពូជស្រូវក្នុងស្រុកទាំងអស់។ ចំណែកប្រភេទស្រូវស្រាល ចំនួន៣ពូជគឺបង្កាត់នៅអ៊ីរី ហើយធ្វើការជ្រើសរើស និងបញ្ចេញជាពូជ តាមបច្ចេកទេសដោយអង្គភាពជំនាញរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ (វិទ្យាសា្ថនកាឌី)។
សំណួរៈហេតុអ្វីបានជាក្រសួង ទើបតែជំរុញឲប្រើប្រាស់ពូជស្រូវទាំង១០ពូជនាពេលនេះ? កន្លងទៅម្តេចបានមិនមានការជំរុញជាផ្លូវការ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈដូចបានបញ្ជាក់ជូននៅសំនួរខាងដើម ហើយចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩០ មកដល់ដើមឆ្នាំ២០១០ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ បានបញ្ចេញពូជស្រូវចំនួន៣៨ប្រភេទជូនកសិករប្រើប្រាស់ ដោយក្នុងចំណោមនោះ មានពូជមួយចំនួនត្រូវបានកសិករទទួលយក ទៅដាំដុះរួចហើយ។ មានន័យថាក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ បានធ្វើការបញ្រេ្ជបពូជស្រូវដែលបានបញ្ចេញ ហើយដោយទុកឲកសិករ ជាអ្នកជ្រើសរើស និងសម្រេចចិត្ត តាមរយៈការធ្វើស្រែបង្ហាញ និងផ្សព្វផ្សាយ។ ពោលគឺក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ មិនអាចធ្វើការបង្ខំឲកសិករដាំដុះពូជស្រូវមួយចំនួនណានោះតែឯកឯងបានទេ ពីព្រោះវាទាមទារ នូវការចូលរួមពីសំណាក់អ្នកពាក់ពន្ធ័ជាច្រើន ដូចមានចែងយ៉ាងច្បាស់លាស់ នៅក្នុងឯកសារគោលនយោបាយ ស្តីពី កាជំរុញផលិតកម្មស្រូវ និងការនាំចេញអង្ករ ដែលសម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជា ហ៊ុន សែន បានប្រកាស ដាក់ឲអនុវត្តកាលពីថ្ងៃទី១៧ខែ សីហា ឆ្នាំ២០១០កន្លងមក។
សំណួរៈមានកសិករមួយចំនួន បានអះអាងថា ពួកគេមិនស្គាល់ពូជស្រូវទាំងនោះទេ តើក្រសួងនិងធើ្វសកម្មភាពអ្វីខ្លះ ដើម្បីឲកសិករទទួលយកនូវការប្រើប្រាស់ពូជស្រូវនេះ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ ជាការពិតពូជស្រូវទាំង១០នេះ ត្រូវប្រើប្រាស់នៅតំបន់ដាំដុះខុសៗគ្នា ដែលកសិករម្នាក់ៗគឺកម្រមានដូចគ្នាណាស់ ពោលកសិករខ្លះ មានតែដីស្រែវស្សា ស្រែជម្រៅ ។ល។ តែទោះជាយ៉ាងណានេះក្តី កសិករក៏អាចស្គាល់ និងធ្លាប់ប្រើប្រាស់ពូជស្រូវណាមួយក្នុងចំណោមពូជទាំង១០មុខ នេះពិសេស ពូជសែនពិដោរ ពូជផ្ការំដួល និងពូជអ៊ីអ៊ែរ ៦៦ជាដើម។ ជាក់ស្តែង ពូជផ្ការំដួល ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់ និងនេសាទ បានបញ្ចេញ តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩ តែពូជនេះទើបបានទទួលស្គាល់ និងមានប្រជាប្រិយភាព នៅឆ្នាំ២០០៥ ប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាមិនយួរកសិករ និងស្គាល់ហើយ ទទួលយកពូជទាំងនេះ ទៅប្រើប្រាស់។ ក្រសួងកសិកម្ម និងបន្តជំរុញសកម្មភាពជាច្រើនទៀតដូចខាងក្រោមៈ
-បង្កើនការផ្សព្វផ្សាយ សៀវភៅបង្ហាញ ពីពូជស្រូវសំខាន់ៗទាំង១០ និងការបោះពុម្ពជាអត្ថបទណែនាំបច្ចេកទេស ផ្ទាំងរូបភាពផ្សេងៗដើម្បីចែកជូនកសិករ
-បង្កើនការបណ្តុះបណ្តាល រយៈពេលខ្លី និងវែង តាមបែបសាលារៀន លើស្រែកសិករការធ្វើស្រែបង្ហាញ និងការរៀបចំទស្សនៈកិច្ចការសិក្សា របស់កសិករ ដើម្បីផា្លស់ប្តូរបទពិសោធន៍ពីគ្នាទៅវិញទៅមកពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយនិង
-បង្កើនការផ្សព្វផ្សាយតាមរយៈវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ ឲបានកាន់តែទួលំទួលាយ នៅតាមបណ្តាខេត្ត រាជធានី
សំណួរៈ តើការប្រើប្រាស់ពូជស្រូវទាំងនេះ មានការបែងចែកតំបន់ ឬភូមិសាស្ត្រទេ? ប្រសិនជាមានតើក្រសួងមានផែនការសកម្មភាពអ្វីខ្លះ ដើម្បីពន្យល់ឬណែនាំ ដល់កសិករក្នុងការប្រើប្រាស់ពូជស្រូវនេះឲទទួលបានលទ្ធផលល្អ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ ច្បាស់ណាស់ពូជស្រូវទាំង១០ពូជនេះ មានតម្រូវការភូមិសាស្ត្រដាំដុះខុសៗគ្នា ឬក៏តាមពាក្យបច្ចេកទេសយើងហៅ ថាក្សេត្របរិស្ថាន។ ចំពោះក្រុមស្រូវស្រាលមិនប្រកាន់រដូវគឺសមស្របក្នុងក្សេត្របរិស្ថានស្រែប្រាំង (ក្នុងនោះមានស្រែស្រោស្រពស្រែប្រដេញទឹកនិងស្រែមុនទឹកចូល) ព្រមទាំងនៅក្សេត្របរិស្ថាន ទំនាបរំពឹងទឹកភ្លៀង ឬស្រែវស្សា ( ស្រែលើ និងដើមរដូវ)។ ចំពោះពូជស្រូវកណ្តាល ចំនួន៤ ពូជ គឺសមស្របទៅនឹងក្សេត្របរិស្ថាន ទំនាបរំពឹងទឹកភ្លៀង ក្នុងស្រែតំបន់កណ្តាល និងពូជស្រូវធ្ងន់ចំនួន៣ពូជទៀតនោះ គឺសមស្របទៅនឹងក្សេត្របរិស្ថាន ទំនាបរំពឹងទឹកភ្លៀង ក្នុងតំបន់ស្រែក្រោម។ ក្នុងសៀវភៅពូជស្រូវសំខាន់ៗ ចំនួន១០ពូជ ដែលខ្ញុំបានរៀបរៀង និងបោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយថ្មីៗនេះ មានការរៀបរាប់យ៉ាងលម្អិត អំពីលក្ខណៈពិសេសៗ របស់ក្សេត្រដំណាំស្រូវ នៅកម្ពុជា និងក្សេត្របរិស្ថានណា ដែលសមស្របសម្រាប់ពូជស្រូវទាំង៣ក្រុមនេះ។ ចំពោះផែនការសកម្មភាព ខ្ញុំបានបញ្ជក់នៅខាងលើរួចមកហើយ។
សំណួរៈ ក្រសួងមានផែនការអ្វីខ្លះក្នុងការបញ្រ្ជាបពូជស្រូវទាំងនេះទៅកសិករ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្រ្តីៈបាទក្រសួងកសិកម្ម បានចងក្រងឯកសារគោល ស្តីពីប្រភេទពូជស្រូវទាំង១០ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយ ដល់សហគមន៍កសិករ ដែលបច្ចុប្បន្នសៀវភៅនេះ ត្រូវបានចែកដល់មន្ទើរកសិកម្មខេត្ត រាជធានី និងស្ថាបន័ពាក់ពន្ធ័នានា ដែលកំពុងធ្វើការងារ លើដំណាំស្រូវ។ ធ្វើការបណ្តុះបណ្តាលកសិករ ក្នុងសហគមន៍ស្តីពីបច្ចេកទេសដាំដុះ សម្រាប់ពូជស្រូវទាំង១០ ពូជឲបានកាន់តែទូលំលាយ និងទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់។
-ចងក្រងសហគមន៍កសិករដើម្បីពូជស្រូវទាំង១០នេះឲបានគ្រប់ខេត្ត រាជធានី ដើម្បីងាយស្រូលក្នុងការផ្តល់សេវាបច្ចេកទេស។
-ពង្រីកការផលិតគ្រាប់ពូជស្រូវសុទ្ធ (Foundation Seed) នៅវិទ្យាសា្ថនកាឌី និងការផលិតគ្រាប់ពូជសុទ្ធ ដែលមានការទទួលស្គាល់ (Certified seed) នៅតាមកសិដ្ឋាន ស្ថានីយ និងមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មរបស់រដ្ឋ ដើម្បីមានលទ្ធភាពផ្គត់ផ្គង់ ដល់សហគមន៍ ក្នុងការផលិតគ្រាប់ពូជសុទ្ធល្អ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់បន្តដល់កសិករ។
សំណួរៈក្រសួងមានពូជទាំង១០មុខ នេះគ្រប់គ្រាន់ទេ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្រ្តីៈ ឆ្នាំនេះជាឆ្នាំដំបូងដែលរាជរដា្ឋភិបាល បានកំនត់យកពូជស្រូវ ទាំង១០ប្រភេទនេះ សម្រាប់ជំរុញផលិតកម្មស្រូវនិងការនាំចេញ។ ដូច្នេះនេះក្រសួង បានយល់ថាពិតជាជួបនូវការលំបាកខ្លះ លើបញ្ហាផ្គត់ផ្គង់គ្រាប់ពូជ ទៅតាមតម្រូវការដ៏ច្រើនណាមួយ។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ឆ្នាំបន្តបន្ទាប់ទៀត ពិតជាមិនមានបញ្ហាទេ។
សំណួរៈ ប្រសិនជាកសិករត្រូវការពូជទាំងនេះ គេត្រូវរកនៅទីណា? គេត្រូវធ្វើដូចម្តេចខ្លះ? ចំណាយថវិការប៉ុនា្មន?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីៈ កសិករអាចទំនាក់ទំនង ជាមួយវិទ្យាស្ថានកាឌី សាខាក្រុមហ៊ុនអេគីបស៊ីដ ដែលមានទីតាំង នៅតាមខេត្តនីមួយៗ កសិដ្ឋានស្ថានីយ និងមណ្ឌលអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្ម ឬសហគមន៍កសិករផលិតពូជ ដែលមានការទទួលស្គាល់ត្រឹមត្រូវ និងអាចទុកចិត្តបាន។ សហគមន៍ផលិតពូជស្រូវ ត្រូវបានបង្កើតនិងដំណើរការផលិតជារៀងរាល់រដូវ តាមមូលដ្ឋាននានា ក្នុងខេត្តមួយភាគធំដូចជាខេត្តសៀមរាប កំពង់ធំ កំពង់ចាម ស្វាយរៀង កណ្តាល កំពត តាកែវ ពោធីសាត់ បាត់ដំបងនិងបន្ទាយមានជ័យ។ល។ ចំពោះតម្លៃគ្រាប់ពូជវិញ គឺអាស្រ័យលើការកំណត់ របស់អ្នកផ្គត់ផ្គង់ខាងលើ ដែលជាទូទៅមានតម្លៃសមរម្យ អាចទទួលយកបានសម្រាប់កសិករ។
សំណួរៈ សូមឯកឧត្តមមេត្តាបញ្ជាក់ពីគុណសម្បត្តិនៃពូជស្រូវទាំង១០មុខនេះ
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្រ្តីៈខ្ញុំសូមបញ្ជក់ថា ក្នុងចំណោមពូជស្រូវទាំង១០មុខនេះ យើងបែងចែកជាបីក្រុម គឺក្រុមស្រូវសា្រលមិនប្រកាន់រដួវ ក្រុមស្រូវកណ្តាល និងក្រុមស្រូវធ្ងន់។ ចំពោះក្រុមស្រូវស្រាល មិនប្រកាន់រដូវគឺអាចដាំដុះដើមរដូវវស្សា នៅស្រែវស្សាផ្នែកខាងលើ ស្រូវប្រដេញទឹក និងស្រូវប្រាំងស្រោចស្រពដែលមានផ្ទៃដីសរុប ៣៥,៤ភាគរយ នៃផ្ទៃដីសរុបដាំដុះទាំងមូល។
ក្រុមនេះមានពូជចំនួន៣ ដែលមានលក្ខណៈសំខាន់ដូចខាងក្រោមៈ
១.ពូជស្រូវសែនពិដោរ "ជាពូជស្រូវក្រអូប និងជាពូជស្រូវស្រាលមិនប្រកាន់រដូវ មានអាយុកាល ចាប់ពីថ្ងៃសាបរហូត ដល់ថ្ងៃប្រមូលផល ពី១១០-១២០ថ្ងៃ និងអាចផ្តល់ផលពី៣,៥៥,៥តោនក្នុងមួយហិកតា។ គ្រាប់អង្ករមានប្រវែង៦,៧មិល្លីម៉ែត្ររលូន ភ្លឺថា្ល មានក្លិនក្រអូបប្រហើរនិងជាប្រភេទអង្ករប្រណីត។
២.ពូជស្រូវជលសារ ”ជាពូជស្រូវស្រាលមិនប្រកាន់រដូវ មានអាយុកាលចាប់ពីថ្ងែប្រមូលផល ៩៥-១០៥ថ្ងៃ។ គ្រាប់អង្ករ មានប្រវែង៦,៨មិល្លីម៉ែត្រ រលូនភ្លឺថ្លា និងជាប្រភេទអង្ករលេខពីរ។ ពូជស្រូវជលសារ ធន់ទ្រាំមធ្យមទៅនឹងមមាចត្នោត និងអាចផ្តល់ផលពី៤-៦តោនក្នុងមួយហិកតា។
៣.ពូជស្រូវអ៊ីអ៊ែរ៦៦: ជាពូជស្រូវស្រាល មិនប្រកាន់រដូវ មានអាយុកាល ចាប់ពីថ្ងៃសាប រហូតដល់ ប្រមូលផលពី១០៥-១១៥ថ្ងៃ។ គ្រាប់អង្ករ មានប្រវែង៧,២មិល្លីម៉ែត្រ រលូនភ្លឺថ្លា និងជាប្រភេទអង្ករលេខ២។ ពូជស្រូវអ៊ីអ៊ែរ៦៦ធន់ទៅនឹងដង្កូវរូង ដើមឆ្នូត និងអាចផ្តល់ផលពី៤,០-៦,៥តោនក្នុងមួយហិកតា។
ក្រុមស្រូវកណ្តាល មានចំនួន៤ពូជស្រូវ សមស្រប សម្រាប់ស្រែវស្សា ផ្នែកកណ្តាល ដែលមានជម្រៅទឹកជាទូទៅ មិនជ្រៅជាង៣០សង់ទីម៉ែត្រ និងមានលក្ខណៈសំខាន់ដូចខាងក្រោមៈ
១.ពូជស្រូវផ្ការំដួលៈ ជាពូជស្រូវក្រអូបប្រកាន់រដូវ មធ្យមចេញផ្កាចាប់ពីដើមសបា្តហ៍ ទី២តហូតដល់ចុងខែតុលា អាស្រ័យទៅលើពេលវេលា និងលក្ខខណ្ឌដាំដុះ។ គ្រាប់អង្ករមានសភាពភ្លឺថ្លាល្អ មានក្លិនក្រអូប ប្រហើរ មានប្រវែង៧,៥មិលី្លម៉ែត្រ និងជាប្រភេទជាអង្ករប្រណីត។ ជាពូជផ្ការំដូលធន់ និងទឹកជំនន់បានល្អ និងមានទិន្នផលជាមធ្យម៣,៥-៥,៥តោន ក្នុងមួយហិកតា។
២.ពូជស្រូវផ្ការំដេង ជាពូជស្រូវក្រអូប ប្រកាន់រដូវមធ្យម ចេញផ្កា ចាប់ពីដើមសបា្តហ៍ទី២ រហូតដល់ចុងខែតុលា អាស្រ័យទៅលើពេលវេលា និងលក្ខខណ្ឌដាមដុះ។ គ្រាប់អង្ករមានសភាពភ្លឺថ្លា ល្អមានក្លិនក្រអូបប្រហើរ មានប្រវែង៧,២មិល្លីម៉ែត្រ និងជាប្រភេទ អង្ករប្រណីត។ ពូជផ្ការំដេងធន់ទៅនឹងទឹកជំនន់បានល្អ និងមានទិន្នផល ជាមធ្យម៣,៥-៥,៨ តោនក្នុងមួយហិកតា។
៣.ពូជស្រូវផ្ការមៀតជាពូជស្រូវក្រអូប ប្រកាន់រដូវមធ្យម ចេញផ្កាចាប់ពីដើមសបា្តហ៍ទី២ រហូតដល់ចុងខែតុលា អាស្រ័យទៅលើពេលវេលា និងលក្ខខណ្ឌដាំដុះ។ គ្រាប់អង្ករមានសភាពភ្លឺថ្លា ល្អមានក្លិនក្រអូបប្រហើរ មានប្រវែង៧,១មិល្លីម៉ែត្រ និងជាប្រភេទអង្ករប្រណីត។ ពូជនេះធន់ទៅនឹងទឹកជំនន់ និងទិន្នផល ជាមធ្យម៣,៥-៥,៨តោនក្នុងមួយហិកតា។
៤.ពូជស្រូវផ្កាច័ន្ទសែនសរៈ ជាពូជស្រូវប្រកាន់រដូវ ចាប់ពីចេញផ្កាពូថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា ដល់ថ្ងៃទី២ ខែវិច្ឆិការ អាស្រ័យទៅលើពេលវេលាលក្ខខណ្ឌដាំដុះ។ ប្រវែងអង្ករមាន៧,២មិល្លីម៉ែត្រ ថ្លារលូត និងជាប្រភេទអង្ករលេខ១។ ទីន្នផលជាមធ្យមគឺ៣,៥-៥,០តោនក្នុងមួយហិកតា។
ក្រុមស្រូវធ្ងន់ មានចំនួន៣ពូជដែលដុះលូតលាស់ល្អ នៅស្រែវស្សាផ្នែកក្រោម ដែលមានជំម្រៅទឹក ជាទូទៅមិនជ្រៅជាង៥០សង់ទីម៉ែត្រ និងមានលក្ខខណ្ឌដូចខាងក្រោមៈ
១.ពូជរាំងជ័យៈ ជាពូជស្រូវធ្ងន់ប្រកាន់រដូវ ចេញផ្កាក្នុងអំឡុងសបា្តហ៍ទី២ ខែវិច្ឆិការ។ ពូជរាំងជ័យ មានដើមរាងមាំមិន ងាយដួល និងធន់ទ្រាំមធ្យមទៅនឹងទឹកជំនន់ និងមានទិន្នផលជាមធ្យម៣,៥-៥,៥តោនហិកតា។ គ្រាប់អង្ករមានប្រវែង៦,៥មិល្លីម៉ែត្រថ្លា ល្អ និងជាប្រភេទអង្ករលេខ១។
២.ពូជស្រូវខា៤: ជាពូជស្រូវធ្ងន់ប្រកាន់រដូវ ចេញផ្កាក្នុងចន្លោះពីថ្ងៃទី៨-១៥ វិច្ឆិការ ប្រវែងគ្រាប់អង្ករមាន៦,៤មិល្លីម៉ែត្រ ថ្លាល្អ និងប្រភេទអង្ករលេខ១។ ពូជខា៤ធន់ទ្រាំមធ្យមទៅនឹងភាពរាំស្ងួតនិងមានទិន្នផលជាមធ្យម២,៥-៥,០តោនក្នុង១ហិកតា។
៣.ពូជស្រូវខា៦: ជាពូជស្រូវធ្ងន់ប្រកាន់រដូវចាប់ចេញផ្កាក្នុងអំឡុងថ្ងៃ៩-១៦ ខែវិច្ឆិការ ប្រវែងគ្រាប់អង្ករមាន៦,៦មិល្លីម៉ែត្រថ្លា ល្អ និងជាប្រភេទអង្ករលេខ១។ ទិន្នផលជាមធ្យមគឺ៣,៥-៥តោនក្នុងមួយហិកតា។
សំណួរៈ ឯកឧត្តមមានការរំពឹងទុកដូចម្តេច ខ្លះពីពេលនេះ ដល់ឆ្នាំ២០១៥ ចំពោះឥរិយាបថ របស់កសិករ ចំពោះពូជស្រូវទាំង១០មុខនេះ?
ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្រ្តី: ឆ្លងតាមការអនុវត្តន៍ នៅពេលកន្លងមក និងដោយមានការរៀបចំបានល្អនាពេលនេះ ក្រសួងកសិកម្មរុកា្ខ ប្រមាញ់និងនេសាទ មានសុទិដ្ឋិនិយម និងមានមោទនភាពខ្ពស់ ក្នុងការបំពេញឲមានសូចនាករ ដែលបានកំនត់ក្នុងគោលនយោបាយ ជំរុញផលិតកម្មស្រូវ និងការនាមចេញអង្ករថា "ជំរុញលើសឲបានច្រើន ជាង៤លានតោន ក្នុងនោះបរិមាណអង្ករ សម្រាប់នាំចេញស្រូវ សម្រេចឲបានយ៉ាងតិច១លានតោន និងធ្វើឲអង្ករកម្ពុជាត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ"។
មានកត្តាជាច្រើន ដែលជំរុញឲយើងមានមោទនភាព បែបនេះដែលក្នុងនោះ យើងមិនអាចបំភ្លេចបាន នូវការខិតខំប្រឹងប្រែង មិនខ្លាចនឿយហត់ របស់ប្រមុខដ៏ឆ្នើម នៃរាជរដ្ឋាភិបាលក្រសួង សា្ថបន័ ពាក់ពន្ធ័អាជា្ញធរមូលដ្ឋានថ្នាក់ដឹកនាំ និងមន្រ្តីជំនាញ ក្រោមការយកចិត្តទុកដាក់ ណែនាំតម្រង់ទិសរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុកា្ខប្រមាញ់និងនេសាទ និងការចូលរួមយ៉ាងសស្រោកសស្រាំ របស់បងប្អូន កសិករនៅតាមមូលដ្ឋាន និងដោយមានការគាំទ្រពីអង្កការជាតិ អន្តរជាតិ និងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នានាផងដែរ។ ម្យ៉ាងទៀតកតា្តទីផ្សារស្រូវ ដែលពេលនេះ ត្រូវបានបើកចំហ និងមានការទទួលខុសត្រូវ ស្កាល់ពីអន្តរជាតិផងនោះ បានធ្វើឲតមម្លៃអង្គរ មាននិន្នាការកើនឡើង ជាលំដាប់ហើយ នេះក៏ជាការលើកទឹកចិត្ត ដល់បងប្អូនកសិករ ឲរឹតតែខិតខំប្រឹងប្រែង និងធ្វើសកម្មភាពផលិតថែមទៀត។ ជាក់ស្តែងការងារបង្កបង្កើនផល ស្រូវទាំងនៅរដូវវស្សា និងនៅរដូវប្រាំង ២០១០-២០១១ នេះសុទ្ធតែលើសផែនការ ហើយដែលតាមការប៉ាន់ស្មានតុល្យភាពស្បៀង ជំហានដំបួងបានបង្ហាញឲឃើញថាកម្ពុជា ផលិតស្រូវលើសចំនួន៣,៧៨លានតោន បើគិតជាអង្ករចំនួន២,៤២លានតោនហើយ។ ដោយឡែកពូជស្រូវទាំង១០ពូជ ដែលយើងនឹងបញ្ជ្រាប ឲកាន់តែស៊ីជម្រៅ ដល់មូលដ្ឋានគ្រប់ខេត្តរាជធានី នោះ ក៏ជាកត្តាជំរុញ ឲផលិតកម្មដំណាំស្រូវ កាន់តែត្រូវបានបង្កើន ទាំងបរិមាណផល ទាំងគុណភាពផលិតផល។ ក្រសួងសង្ឃឹមថា កសិករនឹងទទួលយក នូវការប្រើបា្រស់ពូជស្រូវទាំង១០ពូជ ព្រោះគាត់ធ្លាប់បានស្គាល់និងប្រើប្រាស់ពីមុខមកដោយទទួលបានផលល្អប្រសើរ។
