ឯកឧត្តមរដ្ឋមន្រ្តី វេង សាខុន បានអញ្ជើញចូលរួមជាមួយឯកឧត្តម ប៉ាន សូរស័ក្តិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម នៅក្នុងពិធីប្រារព្វទិវាដំឡូងមីលើកទី២ ក្រោមប្រធានបទ “ជំរុញការលើកកម្ពស់ផលិតកម្មដំឡូងមីនៅកម្ពុជា”

ចេញ​ផ្សាយ​ ០៧ មីនា ២០១៨ 4600

នៅព្រឹកថ្ងៃទី០៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ឯកឧត្តម វេង សាខុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានចូលរួមជាមួយឯកឧត្តម ប៉ាន សូរស័ក្តិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម នៅក្នុងពិធីប្រារព្វទិវាដំឡូងមីលើកទី២ ក្រោមប្រធានបទ “ជំរុញការលើកកម្ពស់ផលិតកម្មដំឡូងមីនៅកម្ពុជា” ដែលបានរៀបចំឡើងនៅលើទឹកដីត្បូងពេជ្រខេត្តប៉ៃលិន។ ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នេះក៏មានវត្តមានរបស់ ឯកឧត្តម លោកជំទាវ លោកឧកញ៉ា លោក លោកស្រី នាងកញ្ញា បងប្អូនកសិករជាអ្នកដាំដុះដំឡូងមី អ្នកប្រមូលទិញ កែច្នៃនាំចេញ និងសមាជិក សមាជិកានៃអង្គពិធីទាំងមូលដែលបានអញ្ជើញចូលរួមយ៉ាងកុះករផងដែរ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ ក្នុងនាមក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ សូមអបអរសាទរ និងសូមគាំទ្រដោយស្មោះសរចំពោះក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ដែលបានខិតខំសហការរៀបចំឱ្យមានទិវានេះឡើង ដែលជាចំណែកមួយចូលរួមក្នុងការលើកកម្ពស់គុណតម្លៃ ផលិតភាព តម្លៃទីផ្សារ ផលប្រយោជន៍ចំពោះបងប្អូនកសិករយើងពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងខ្សែសង្វាក់តម្លៃ និងនិរន្តរភាពនៃផលិតកម្មដំណាំដំឡូងមីនៅកម្ពុជា។ យោងតាមស្ថិតិរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ផ្ទៃដីដាំដុះដំឡូងមី បានកើនពីប្រមាណ ៣០ ០០០ហិកតា ក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ ដល់ ៦៨៤ ០៧០ហិកតាក្នុងឆ្នាំ ២០១៦កន្លងមកនេះ។ ផ្ទៃដីប្រមូលផលក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ មានចំនួន ៦៧៥ ១២៦ហិកតា ទទួលបានបរិមាណផលសរុបប្រមាណ១៤,៨លានតោន ទិន្នផលមធ្យមជិត ២២តោន/ហិកតា។ ជាមួយនឹងបរិមាណផលប្រចាំឆ្នាំនេះ បើផ្អែកតាមមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិសម្រាប់កសិកម្មតំបន់ត្រូពិច (CIAT) បានឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នកម្ពុជា ជាប្រទេសផលិតដំណាំដំឡូងមីលំដាប់ទី៨នៅលើពិភពលោក និងលំដាប់ទី៤ នៅក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍យើងនេះ។ បណ្តាខេត្តដែលមានបរិមាណផលដំឡូងមីលើសពី ១លានតោនក្នុងឆ្នាំ២០១៦ រួមមានដូចតទៅ៖ ខេត្តបាត់ដំបង (ជាង៣,៧លានតោន) ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ (ជាង២,២លានតោន) ខេត្តប៉ៃលិន (ជាង១,៤៧លានតោន) ខេត្តក្រចេះ (ជាង១,៤២លានតោន) ខេត្តកំពង់ធំ (ជាង១,១៧លានតោន) ខេត្តត្បូងឃ្មុំ (ជាង១,១៦លានតោន) ខេត្តឧត្តរ-មានជ័យ (ជាង១,១៥លានតោន)។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ជាមួយនឹងការខិតខំរបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល គឺបានពង្រីកការនាំចេញផលិតផលដំឡូងមីទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំបានកើនឡើងជាលំដាប់ ជាក់ស្តែងនៅឆ្នាំ២០១៤ ត្រូវបាននាំចេញទៅកាន់០៤ប្រទេស គឺ ចិន បារាំង ថៃ និងវៀតណាម ហើយបានកើនឡើងដល់ចំនួន១៦ប្រទេសក្នុងឆ្នាំ២០១៦ គឺ កាណាដា ចិន អង់គ្លេស ហ្វាំងឡង់ ឥណ្ឌា អ៊ីតាលី កូរ៉េ លីទុយអានី ម៉ាឡេស៊ី មីយ៉ានម៉ា ហូឡង់ នូស៊ៀលែន កោះតៃវ៉ាន់ ថៃ អាមេរិក និងវៀតណាម។ រីឯការនាំចេញផលិតផលដំឡូងមីក្នុងរយៈពេល៩ខែដើមឆ្នាំ ២០១៧នេះគឺសម្រេចបានជាង៣,១៨លានតោន។ក្នុងនោះ ការនាំចេញផលិតផលដំឡូងមី រួមមាន៖ ចំណិតដំឡូងមីក្រៀម ដំឡូងមីស្រស់ ម្ស៉ៅដំឡូងមី និងកាកសំណល់ដំឡូងមី បានស្ថិតក្នុងនិន្នាការកើនឡើងជាលំដាប់ផងដែរ គឺបានកើនពីជាង ០,២២លានតោនក្នុងឆ្នាំ ២០១២ ដល់ជាង ៣,៦លានតោន ក្នុងឆ្នាំ ២០១៦។ ជាមួយនឹងវឌ្ឍនភាពដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ យើងក៏ជួបប្រទះបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនក្នុងការបង្កើនផលិតភាព និងពាណិជ្ជូបនីយកម្មដំឡូងមីកន្លងមក ដែលយើងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើ៖១- អាកាសធាតុមានការប្រែប្រួល (ភ្លៀងធ្លាក់មិនទៀងទាត់ ជួបប្រទះភាពរាំងស្ងួតស្ទើរជារៀងរាល់ឆ្នាំ)។ ២- ដីកសិកម្មថយចុះគុណភាព (សឹករិចរិល ដីខ្សោះជីជាតិ)ការដាំដុះលើដីដដែលរៀងរាល់ឆ្នាំ។ ៣- ខ្វះពូជដំឡូងមីដែលមានសក្តានុពលទិន្ន-ផលខ្ពស់ ពូជគ្មានប្រភពច្បាស់លាស់និងការដាំពូជដដែលៗ ឬពូជដឹកពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយគ្មានការគ្រប់គ្រង។ ៤- ទិន្នផលដំឡូងមីមានការធ្លាក់ចុះជារៀងរាល់ឆ្នាំ កសិករសម្រុកដាំពេលវេលាតែមួយ ហើយការប្រមូលផលក្នុងពេលតែមួយ ដែលធ្វើឱ្យតម្លៃធ្លាក់ចុះ។ ៥- ការចំណាយផលិតកម្មដំណាំមានកម្រិតខ្ពស់។ ៦- ចំណេះដឹងកសិករពីបច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំដំឡូងមីនៅមានកម្រិត ការប្រើប្រាស់ជី-ថ្នាំកសិកម្មខុសបច្ចេកទេស គុណភាពដំឡូងនៅមិនទាន់សមស្របតាមស្តង់ដារ ការទុកដាក់ក្រោយពេលប្រមូលផលមិនបានត្រឹមត្រូវតាមបច្ចេកទេស។ ៧- មានកត្តាចង្រៃខ្លះដូចជា សត្វល្អិត ចៃម្សៅ ជំងឺផ្សិតមួយចំនួនតែងតែកើតមានលើដំណាំដំឡូងមី។ ៨- ខ្វះឡសម្ងួត ទីលានហាលសម្ងួត និងរោងចក្រកែច្នៃ កសិ-ឧស្សាហកម្ម នៅមានកម្រិតតិចតួច។ ៩- ចម្ការកសិករឆ្ងាយពីផ្លូវគមនាគមន៍(ឈ្មួញកណ្តាលទម្លាក់តម្លៃកសិផលដែលទិញពីចម្ការ) ពុំទាន់មានក្រុមហ៊ុនឬរោងចក្រកែច្នៃដំឡូងមី ក៏ដូចជាការធ្វើផលិតកម្មកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យាផងដែរ។ ១០- ការបង្កើតជាសមាគមដំណាំដំឡូងមី និងកិច្ចសន្យាកសិករពុំទាន់មានដំណើរការល្អ។ ១១- ប្រពន្ឋ័ចរាចរទីផ្សារទាំងក្នុងនិងក្រៅស្រុកពុំមានស្ថិរភាពដោយពឹងផ្អែកលើទីផ្សារប្រទេសជិតខាង។ ១២-តម្លៃក្បាលឡានដឹកជញ្ជូនដំឡូងមីចេញចូលតាមច្រកខ្មែរ ថៃមានតម្លៃខ្ពស់។ ១៣- ឈ្មួញទិញដំឡូងមីមានច្រើនរូបភាព (ឈ្មួញធំ កណ្តាល រាយរង )ដែលធ្វើឱ្យមានការទម្លាក់ថ្លៃច្រើនសា ដោយសារឈ្មួញកណ្តាលមុននឹងចូលទៅដល់ឈ្មួញថៃ ឬឈ្មួញខ្មែរធំៗ។ យោងតាមលទ្ធផលខាងលើ មានការងារជាច្រើនដែលត្រូវអនុវត្តដើម្បីឲ្យផលិតកម្មនិងការប្រើប្រាស់ដំណាំដំឡូងមីមាននិរន្តរភាព និងបានចូលរួមជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាប្រកបដោយនិរន្តភាព ដែលក្នុងនេះរួមមានជាអាទិ៍៖ ទី១. ត្រូវរៀបចំឲ្យមានគោលនយោបាយនិងផែនការមេស៊ីជម្រៅសម្រាប់អភិវឌ្ឍដំណាំដំឡូងមីនៅកម្ពុជាឲ្យមាននិរន្តរភាពដោយឈរលើមូលដ្ឋាននៃការអភិវឌ្ឍកាន់តែបៃតងដោយធានាឲ្យមានការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធដូចជាគ្រឹះស្ថានអប់រំសិក្សាកសិកម្ម អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងផ្នែកឯកជន ដោយសំដៅ (១).ចងក្រងកសិករដាំដំឡូងមីឲ្យទៅជាសមាគមកសិករឬសហគមន៍អភិវឌ្ឍកសិកម្ម ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការស្វែងរកទីផ្សារ និងការទទួលនូវបច្ចេកទេសផ្សេងៗដូចជាអនុវត្តប្រព័ន្ធ “ផលិតកម្មកសិកម្មតាមកិច្ចសន្យា” ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ជូនប្រជាកសិករ និងសមាគមដាំដំឡូងមី (២).កំណត់តំបន់និងផ្ទៃដីដាំដំឡូងមីឲ្យបានស្របតាមតម្រូវការទីផ្សារក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុក ដោយរក្សាឲ្យបាននូវតម្លៃនិងនិរន្តរភាពផលិតកម្មទាំងទិន្នផលទាំងគុណភាពដី ជៀសវាងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើដោយអនាធិបតេយ្យដោយយកលេសដាំដំឡូងមី និង(៣).ផ្សារភ្ជាប់កសិករឬសមាគមដំឡូងមីជាមួយអ្នកស្រាវជ្រាវ ជាមួយអ្នកវិនិយោគដើម្បីជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ជាងនេះទៅទៀតក៏ត្រូវសម្របសម្រួលពីរបាំងបច្ចេកទេសដល់ការនាំចេញផលិតផលដំឡូងមីទៅទីផ្សារពិភពលោក (ដោយបង្កើនទំនាក់ទំនង អនាម័យ និងភូតគាមអនាម័យ ទ្វេភាគី ឬត្រីភាគីជាមួយបណ្តាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក)។ ទី២. ជំរុញការស្រាវជ្រាវ អភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗដែលមានលក្ខណៈសមស្របសម្រាប់លក្ខខណ្ឌប្រទេស អ្នកវិនិយោគកសិកម្ម និងកសិករកម្ពុជា ជាពិសេសក្នុងបរិបទនៃការធានានូវសន្តិសុខស្បៀង ការប្រកួតប្រជែងទីផ្សារដំឡូងមីក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននិងទៅអនាគត។ ការស្រាវជ្រាវទាំងនេះត្រូវផ្តោតឲ្យបានខ្លាំងទៅលើប្រធានបទសំខាន់ៗមានដូចជា៖ (១)បង្កើតពូជដំឡូងមីដែលផ្តល់មើមនិងជាតិម្សៅខ្ពស់ព្រមទាំងមានភាពធន់នឹងសត្វល្អិត និងជំងឺ។ ការស្រាវជ្រាវបង្កើតពូជថ្មីត្រូវផ្តោតលើគោលការណ៍នៃតម្រូវការសម្រាប់ផលិតម្ហូបអាហារ ចំណីសត្វ និងសម្រាប់កែច្នៃធ្វើអេតាណុល។ ម្យ៉ាងទៀតក៏ត្រូវផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់លើការអភិរក្សពូជដំណាំដំឡូងមីក្នុងស្រុកផងដែរ (២) ការគ្រប់គ្រងជីជាតិដី និងសារធាតុចិញ្ចឹមរបស់ដំណាំប្រកបដោយនិរន្តរភាព រួមទាំងដំណាំឆ្លាស់សម្រាប់ប្រព័ន្ធក្សេត្របរិស្ថានដំណាំដំឡូងមីដែលមានប្រភេទដីខុសៗគ្នា ដោយធ្វើយ៉ាងណាឲ្យដីមានគុណភាពល្អក្នុងរយៈពេលវែង ហើយត្រូវឲ្យមានតុល្យភាពរវាងការផ្គត់ផ្គង់សារធាតុចិញ្ចឹម និងតម្រូវការរបស់ដំណាំជៀសវាងនូវឱនភាពដី វិធានការកែលម្អ ការអភិរក្សគ្រប់គ្រង និងការប្រើប្រាស់ដីឲ្យបានសមស្របតាមបទដ្ឋានបច្ចេកទសសំដៅឲ្យផលិតកម្មដំឡូងមីមាននិរន្តរ-ភាព និង(៣)សិក្សាលើបច្ចេកទេសដាំដុះ ថែទាំ ប្រមូលផល ហាលសម្ងួត និងទុកដាក់ឲ្យបានសមស្របសំដៅជួយដល់កសិករដែលផលិតដំឡូងមីបង្កើនផលិតភាពដំណាំ ប្រសិទ្ធភាពសេដ្ឋកិច្ចនៃជាតិម្សៅនិងចំណិតដំឡូងទៅតាមតំបន់ដាំដុះសំខាន់ៗក្នុងប្រទេស។ ទី៣. ក្នុងបរិការណ៍ បច្ចុប្បន្ន ដែលមានលំហូរទំនិញសេរីដោយពុំមានរបាំងពន្ធគយ ការអនុវត្តវិធានអនាម័យ និងភូតគាមអនាម័យស្របតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិ មានតួនាទីជាអាយុជីវិតក្នុងការកំណត់ឧត្តមភាពប្រកួតប្រជែងនៃការនាំចេញផលិតផលកសិកម្មរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។ ម្យ៉ាងទៀត ការចូលរួមពីវិស័យឯកជនប្រកបដោយសមធម៌ គឺជាយន្តការមួយមិនអាចខ្វះបាន ដូចបានរៀបរាប់ពីខាងដើម។ ប្រាកដណាស់ថា ការអនុវត្តវិធានការតាមវិស័យដោយប្រទាក់ក្រឡាគ្នាជាអន្តរវិស័យ ទើបយើងអាចសម្រេចបានសមិទ្ធផលដ៏ថ្លៃថ្លាជូនជាតិ ដូចបានបញ្ជាក់ជូនពីខាងដើមនេះ។ ម្យ៉ាងទៀត ខ្ញុំយល់ថា ការជំរុញកំណើននាំចេញទំនិញជាផលិតផលកសិកម្ម ពិតជាជួបនឹងបញ្ហាប្រឈម ប្រសិនបើគ្មានការចូលរួមពីសមត្ថកិច្ចជំនាញអនាម័យ និងភូតគាមអនាម័យរបស់អគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្ម នៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។